Szlak Orlich Gniazd

Szlak Orlich Gniazd to szlak turystyczny przebiegający przez województwo śląskie i małopolskie. Nazwa wywodzi się od leżących na całej trasie ruin zamków i warowni, które są usytuowane na skałach dochodzących do 30 metrów wysokości. Stąd nazwa „Orle Gniazda”. Szlak ma długość 163,9 km i rozpoczyna się w Krakowie a kończy w Częstochowie.

Obejmuje następujące zamki i ruiny:

1. Olsztyn (koło Częstochowy) – Ruiny Zamku Królewskiego w Olsztynie.
2. Pieskowa Skała – Zamek Królewski w Pieskowej Skale.
3. Morsko – Ruiny Zamku Rycerskiego „Bąkowiec” w Morsku.
4. Korzkiew – Zamek Rycerski w Korzkwi (odrestaurowany).
5. Pilica – Ruiny Zamku Rycerskiego w Pilicy.
6. Morsko – Ruiny Zamku Rycerskiego „Bąkowiec” w Morsku.
7. Bydlin – Ruiny Zamku Rycerskiego w Bydlinie.
8. Mirów – Ruiny Zamku Rycerskiego koło Mirowa.
9. Ojców – Ruiny Zamku Królewskiego na Złotej Górze w Ojcowie.
10. Podzamcze – Ogrodzieńca – Ruiny Zamku Rycerskiego „Ogrodzieniec”.
11. Smoleń – Ruiny Zamku Rycerskiego w Smoleniu.
12. Bobolice – Zrekonstruowany Zamek Królewski w Bobolicach.
13. Rabsztyn – Ruiny Zamku Rycerskiego w Rabsztynie.

Większość warowni i zamków powstała za panowania Kazimierza Wielkiego. Miały one strzec granic Królestwa Polskiego przed najazdem wroga.

Do najbardziej malowniczych i interesujących ruin zaliczyć można zamki w Ogrodzieńcu, Bobolicach, Mirowie i Olsztynie.

– Zamek w Ogrodzieńcu wznosi się na najwyższym szczycie Jury Krakowsko-Częstochowskiej (515,5 m n.p.m.). W XIX wieku zamiast odbudowy rozpoczęła się dewastacja obiektu, gdzie zamkowe mury zaczęto wykorzystywać jako źródło taniego budulca. Częściowej rekonstrukcji budowla doczekała się w latach 60 -tych i 70 -tych XX wieku. Latem w każdy weekend odbywają się imprezy rozrywkowe oraz turnieje rycerskie.

– Warownię w Bobolicach zbudowano prawdopodobnie w XIV wieku. W XIX wieku twierdza znalazła się na prywatnej chłopskiej działce, co skończyło się jej częściową rozbiórką. Obecnie należy do rodziny Laseckich, którzy starają się przywrócić jej dawną świetność. Jednak na razie obiektu nie można zwiedzać.

– Zamek w Mirowie powstał w XIV wieku, obecnie łatwo dostępne i bardzo tłumnie odwiedzane ruiny ulegają systematycznej dewastacji.

– Pierwsza wzmianka o zamku w Olsztynie pochodzi z 1306 roku. W latach 1992 – 1993 i 1995 – 1998 odbywał się międzynarodowy pokaz laserów i pirotechniki. Jednak po zawaleniu się części murów, konserwator zabytków zakazał tego rodzaju imprez.

Główne atrakcje Szlaku Orlich Gniazd to formy wapienne (ostańce skalne) i jaskinie. Ostańce skalne mają kolor biały, jasnożółty oraz jasnoszary. Powstały z ogromnej ilości szczątków organizmów w Morzu Jurajskim około 150 mln lat temu. Do najpopularniejszych zaliczyć można Maczugę Herkulesa, Bramę Krakowską lub Rękawicę.

Jednym z większych unikatów przyrodniczych i geograficznych na szlaku jest Pustynia Błędowska – największa pustynia w Europie. Kiedyś można było obserwować tutaj zjawisko fatamorgany, obecnie jest częściowo porośnięta wierzbą kaspijską oraz sosną. W połączeniu z „dożyźnianiem” piasków przez pyły ze Śląska, doprowadziło to do szybkiego rozwoju przeróżnej roślinności.

Na szlaku Orlich Gniazd znajduje się wiele jaskiń. Najsłynniejsze to Jaskinia Łokietka, Ciemna i Zbójecka. Dwie pierwsze udostępnione są dla turystów. Z Jaskinią Łokietka wiąże się legenda, gdzie na początku XIV wieku miał się w niej schronić Władysław Łokietek przed czeskimi wojskami. Życie uratował mu pająk, który oplótł otwór jaskini pajęczyną. Na pamiątkę po tym wydarzeniu, wejście do jaskini zamyka brama w kształcie pajęczej sieci.

W latach 1980 -1982 na szlaku został utworzony Park Krajobrazowy Orlich Gniazd, gdzie znajdują się najcenniejsze i najobfitsze zbiorowiska roślinne.

Naliczono 60 gatunków rzadkich roślin gór wysokich lub Arktyki. Natomiast w jaskiniach żyje i zimuje wiele gatunków nietoperzy. Spośród gadów występują węże – rzadkie gniewosze plamiste oraz żmije zygzakowate – jedyne w Polsce węże jadowite. Świat ptaków reprezentuje aż 200 gatunków, natomiast grupa dużych ssaków została na tych terenach dosyć mocno przetrzebiona. Nie ma już żbików, rysi albo wilków, sporadycznie spotyka się łosie, rzadko borsuki.

Szlak Orlich Gniazd jest ciekawym miejscem do zwiedzania dla każdego turysty.